Byliście już w tym sezonie z koszykiem na grzybach? Spacerując po lesie, możecie nie być świadomi, że na przykład prawie 95% grzybów zebranych do badań w bawarskich lasach jest wysoce radioaktywnych. Federalny Urząd Ochrony przed Promieniowaniem (BfS) ostrzega, że grzyby w lasach południowych Niemiec są wciąż skażone radioaktywnym cezem-137. Skąd wzięły się radioaktywne grzyby w tym regionie Europy i czy są niebezpieczne dla człowieka? Pozwól, że wyjaśnię!
Wszystko przez tę awarię
Jest rok 1986 w nocy z 25 na 26 kwietnia, ówczesne ZSRR, teren czarnobylskiej elektrowni. W wyniku awarii przy przegrzaniu się rdzenia reaktora dochodzi do wybuchu wodoru. Następnie w elektrowni wybucha pożar, a substancje promieniotwórcze zanieczyszczają ogromny teren (wielkości połowy Wysp Brytyjskch) na pograniczu Białorusi, Ukrainy i Rosji. Radioaktywna chmura z uszkodzonego reaktora rozprzestrzeniła się na całą Europę, docierając między innymi nad Skandynawię, Niemcy, a także do Włoch i Grecji.
Mimo że minęło już 38 lat, na spragnionych “łowów” grzybiarzy może czekać niemiła niespodzianka. W prawie wszystkich zebranych grzybach naukowcy wykryli zwiększone stężenie radioaktywnych izotopów cezu-137 i cezu-134 i jest to właśnie skutek katastrofy w Czarnobylu.
Czy radioaktywne grzyby są szkodliwe?
Pewnie zastanawiacie się także, czy zjedzenie takiego grzyba może się skończyć dla niemieckich zbieraczy tragicznie? Naukowcy uspokajają. Jeśli spożyje się jednorazowo porcję skażonych grzybów, nie powinno to wpłynąć na zdrowie. Jednak częste ich jedzenie może się skończyć źle, ponieważ cez zbiera się w tkance kostnej i może przyczyniać się do powstawania nowotworów. Pamiętajmy jednak, by nie wpadać w panikę, bo przez całe nasze życie jesteśmy narażeni na różne źródła promieniowania (nawet banany!) i istnieje pewien próg, poniżej którego nie odnotowuje się szkodliwego wpływu promieniowania na zdrowie.
No dobrze, ale jakie grzyby są najbardziej skażone na wspomnianym terenie? Otóż największe stężenie radioaktywnego izotopu mają podgrzybki, kurki, pieprzniki trąbkowe i kolczaki obłączaste. Okazuje się, że w lasach radioaktywność utrzymuje się dłużej ze względu na bioakumulację i powolne procesy biochemiczne. Same grzyby mają zdolność akumulacji źródeł promieniowania jonizującego. Ale to nie wszystko! Badania naukowe pokazały, że grzyby poprzez posiadaną melaninę dzięki promieniowaniu potrafią utrzymać się przy życiu, a nawet wyprodukować energię elektryczną! Być może okaże się, że grzyby mogą uratować nas na przykład… w kosmosie, gdzie ciężko uniknąć promieniowania.
Paradoks dzika
Wracając na ziemię, a dokładniej do bawarskich lasów – czy tylko grzyby są tam radioaktywne? Okazuje się, że radioaktywne są też tam… dziki! Tak, dobrze czytacie! W organizmach dzików żyjących w połuniowo-wschodnich Niemczech również odkryto izotop cezu. Z początku naukowcy myśleli, że to również wina promieniowania z Czarnobyla, jednak dziki były jedynym gatunkiem zwierząt, w którego mięsie cez zdołał tak długo przetrwać. Badacze nawet nazwali to zjawisko – to tak zwany “paradoks dzika”.
W końcu niedawne badania naukowców z Uniwersytetu Hanowerskiego dowiodły, że dziki musiały zostać napromieniowane również w inny sposób później. Śledztwo wykazało, że źródłem napromieniowania zwierząt były testy broni nuklearnej z XX w. W próbkach mięsa odkryto bowiem cez-135, a jego poziom w większości próbek przekraczał dopuszczalne limity promieniowania w żywności. Dziki uwielbiają również jeść trufle – badacze wysnuli też teorię, że wraz z podziemnymi grzybami akumulującymi promieniowanie dziki wciąż na nowo dostarczają sobie radioaktywnego izotopu.
Pomimo że potrzebne są dalsze badania w tym zakresie, powyższa historia pokazuje, jak długotrwałe mogą być skutki zanieczyszczenia środowiska promieniowaniem z eksperymentów. Jednocześnie wciąż warto podkreślić, że istnienie elektrowni atomowych wcale nie oznacza, że to niebezpieczne “tykające” bomby jądrowe. Z tym mitem rozprawiamy się w artykule o najpopularniejszych mitach o radioaktywności. Koniecznie zajrzyjcie!
Źródła:
- https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C966940%2Cniemcy-35-lat-po-wybuchu-elektrowni-w-czarnobylu-w-grzybach-wciaz-sa
- https://wydarzenia.interia.pl/zagranica/news-grzyby-w-niemczech-nadal-skazone-to-efekt-katastrofy-w-czarn,nId,6240758
- https://www.cenyrolnicze.pl/wiadomosci/agroekosystem-one-health-wspolne-zdrowie/32322-promieniotworcze-dziki-w-niemczech-ich-mieso-jest-radioaktywne
Zainteresowało Cię to, co czytasz? Chcesz wiedzieć więcej? Śledź nas na Facebooku, i – pozwól, że wyjaśnię!